Notariskantoor
Luc Van Steenkiste - Katrien Van Steenkiste - Stephane van den Hove d'Ertsenryck
Sint-Lambrechts-Woluwe

Een woning kopen, is vaak een spel van vraag en aanbod. Nochtans is een woning kopen niet de enige manier om een stek te verwerven. Zo gebeurt het wel eens dat een erfgenaam die mede-eigenaar is van een onroerend goed, het deel van de andere erfgenamen wil ‘overkopen’. Maar hoe zit het dan precies? En gaat het dan nog over een ‘verkoop’?

Wanneer een erfgenaam interesse toont in een woning dat tot de nalatenschap behoort, bestaat een eerste stap er in om te bepalen tegen welke waarde de woning kan toebedeeld worden aan de geïnteresseerde erfgenaam.

Hier zijn verschillende scenario’s mogelijk.

• Ofwel geraken de erfgenamen - die elke mede-eigenaar zijn - het eens over de vergoeding.
• Ofwel willen de erfgenamen meer zekerheid over de waarde van de woning, vaak om conflicten te vermijden of omdat een schatting door een onafhankelijke derde toch een gevoel geeft dat er ‘objectiever’ wordt gewerkt. De erfgenamen kunnen dan één of meerdere onafhankelijke schatters aanspreken.

Erfgenamen kunnen nooit verplicht worden om hun deel te verkopen aan één van de mede-erfgenamen, ook niet als de waarde bindend wordt vastgelegd door een schatter.

Erfgenamen hebben uiteraard de keuze om de woning te verkopen aan een derde. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de betrokkenen hopen op een hogere verkoopopbrengst. Vaak worden onroerende goederen uit een erfenis verkocht via een openbare verkoop, bv. via Biddit. De geïnteresseerde erfgenaam kan ook deelnemen aan de openbare verkoop. Wordt er een hoge verkoopprijs behaald, dan speelt dat uiteraard ook in het voordeel van de betrokken erfgenaam. De erfgenaam die deelneemt aan de biedingen en het hoogste bod uitbrengt, zal de verkoopprijs betalen van de hele woning (dus niet enkel voor zijn aandeel), maar nadien gebeurt er wel een verrekening waardoor de erfgenaam zijn aandeel in de woning terugkrijgt.

In de aflevering "Kinderloos of kindervrij door het leven: wat met je vermogen?" praten auteur en actrice Leen Dendievel openhartig met notaris Anne-Sophie Willems over het belang van de vraag "Wat als...?". Niemand denkt graag na over zijn overlijden of een relatiebreuk, maar toch moeten we bij deze vraag stilstaan. Ook voor mensen zonder kinderen is  denkwerk vaak nodig om een bewuste keuze te maken en de juiste zaken te regelen. 

Benieuwd naar het gesprek? Beluister de aflevering via Spotify. 

In 2023 werden er in ons land ruim 100.000 zorgvolmachten geregistreerd, 18,7% meer dan in 2022. Via zo’n volmacht kan je o.a. preventief regelingen treffen voor het geval je zelf niet meer in staat zou zijn om je vermogen te beheren. 9 op de 10 zorgvolmachten werden in Vlaanderen afgesloten. Vorig jaar was ook goed voor bijna 6.000 erfovereenkomsten. Zo’n overeenkomst biedt families extra opties om hun nalatenschap in alle transparantie te regelen.

18,7% meer zorgvolmachten
Vorig jaar werden er 100.451 zorgvolmachten afgesloten in ons land, waarvan bijna 90.000 in Vlaanderen. In 2022 ging het nog om 84.634 zorgvolmachten in België, waarvan zo’n 75.000 in het noorden van het land. De zorgvolmacht werd in 2014 ingevoerd. Sindsdien werden er in België in het totaal zo’n 500.000 zorgvolmachten afgesloten.
Notaris Carol Bohyn, woordvoerder van Notaris.be: “Dankzij een zorgvolmacht kan je jezelf beschermen indien een ongeval of een ziekte er jammer genoeg toe leidt dat je niet meer in staat bent om zelf je vermogen te beheren. Je kan één of meerdere personen aanduiden om bijvoorbeeld je bankrekeningen te beheren, je facturen te betalen of je pensioen te innen. Met een zorgvolmacht kan je ook bepaalde instructies geven met betrekking tot een verkoop of een schenking. Zo is je vermogen niet geblokkeerd door het feit dat je niet meer wilsbekwaam bent.”
Een zorgvolmacht is ook een instrument voor zorgplanning. Zo kan je op voorhand aangeven in welk rust- of verzorgingstehuis je later wil verblijven. Let wel, om de zorgvolmacht te laten uitwerken als je wilsonbekwaam wordt, moet je de zorgvolmacht laten registeren in het CRL (Centraal register van lastgevingen). De notaris kan hiervoor zorgen.

Wat als je geen zorgvolmacht opstelt?
Een zorgvolmacht wordt vaak toegekend aan de partner of aan één of meerdere kinderen. Is er niets op voorhand geregeld via een zorgvolmacht, dan zal een bewindvoerder het vermogen beheren wanneer je niet meer in staat bent om je belangen te behartigen. De aanstelling gebeurt via de rechtbank.

27,5% meer erfovereenkomsten in 2023
Vorig jaar werden er in België 5.927 erfovereenkomsten geregistreerd (+27,5% in vergelijking met 2022). De meerderheid in Vlaanderen: 4.422, +23% t.o.v. 2022.  
Notaris Carol Bohyn: “De erfovereenkomst is een relatief jong instrument. Het was een van de nieuwigheden van het erfrecht dat in september 2018 in werking trad. Sindsdien werden er in ons land al meer dan 20.000 erfovereenkomsten afgesloten.”

Wat is een erfovereenkomst?
Een erfovereenkomst biedt families extra opties om hun nalatenschap in alle transparantie te regelen. Het is een ideaal instrument om zaken uit het verleden in kaart te brengen en openlijk te bespreken. Alle erfgenamen - ook stiefkinderen en kleinkinderen - worden bij de gesprekken betrokken, wat leidt tot minder familieruzies en meer gemoedsrust.
Notaris Carol Bohyn: “Ouders kunnen in de loop van hun leven een of meerdere erfgenamen op allerlei manieren een steuntje in de rug hebben gegeven. Denk maar aan een schenking, het financieren van een opleiding in het buitenland of het helpen bij een verbouwing. Zo’n verkregen voordeel kan een onevenwicht creëren tussen de erfgenamen wanneer ze geconfronteerd worden met een erfenis. Schenkingen worden in principe verrekend in een erfenis, terwijl dat bij andere genoten voordelen niet automatisch het geval is. Via een erfovereenkomst kan je nagaan of alle betrokken kinderen zich evenwichtig behandeld voelen. Indien nodig kunnen bepaalde scheeftrekkingen hersteld worden in overleg met de ouders en alle kinderen samen. Op die manier worden latere conflicten vermeden. ”